Мудирияти марзҳо

Марзи Тоҷикистон бо ҳамсояҳояш, ки Афғонистон, Узбекистон, Қирғизистон ва Чин мебошанд, 4000 километрро ташкил медиҳад ва бештари ин марз дар манотиқи рустоию кӯҳӣ ҷойгир аст. Бо назардошти муносиботи печидаи баъзе кишварҳои ҳамсоя, вазъи амниятии ноустувор дар манотиқи марзии Афғонистон, ҳамчунин, вуҷуди мушкилоте дар робита ба савдои фаромарзии одамон ва маводи мухаддир Тоҷикистонро зарур аст, ки марзи худро ба андозаи кофӣ мудирият кунад.

Созмони Байналмилалии Муҳоҷират маъмурияти худро дар заминаи мудирияти марзӣ дар Тоҷикистон соли 2002 оғоз кард ва аз ҳамон замон то ҳол лоиҳаҳои мухталиферо муваффақона амалӣ кардааст. Шарики аслии СБМ дар Тоҷикистон Нерӯҳои марзбонии Тоҷикистон (Қушунҳои сарҳадӣ) мебошанд ва ибтикорҳо дар ин замина аз ҷониби ИМА, Бритониёи Кабир, Норвегия, Иттиҳоди Аврупо ва дигар кишварҳо дастгирӣ ёфтааст.

Маросими хатми омӯзиш дар маркази нави таълимӣ барои марзбонон дар шаҳри Душанбе, ки аз ҷониби СБМ бунёд шудааст

Бо ёдоварӣ аз дастовардҳои лоиҳаҳои марбут ба мудирияти марзӣ метавон аз такмили зерсохтории Фурудгоҳи байнулмилалии Душанбе ва бунгоҳҳои марзбонии воқеъ дар фурудгоҳ ном бурд. Ҳамчунин, СБМ ба Ҳукумати Тоҷикистон дар самти беҳтар кардани низоми раводид ва сифату тарҳи санадҳои сафар мусоидат кард. СБМ бо ироаи таҷҳизоти ҷадиду муосири фанновариҳои навин ва абзорҳои ҳуҷҷатсанҷ дар тақвияти тавоноии фаннии ҳамаи бунгоҳҳои бозрасии марзии Тоҷикистон дар сарҳад бо Афғонистон мусоидат кард.

Самти дигари таваҷҷуҳ дар ин замина ташаббусҳои мухталифе бо ҳадафи таҳкими ҳамкориҳо миёни нерӯҳои марзбонии Тоҷикистону Афғонистон аст. Бо кумаки СБМ, созишномаи муҳиме дар бораи тасҳили рафтуомади афғонистониёни муқими манотиқи марзӣ барои дастрасӣ ба табобат дар Тоҷикистон ва Ёддошти тафоҳум миёни марзбонони ду кишвар ба имзо расида, Равандҳои амалии меъёрӣ нав гардонида шуд, ки гомҳои муҳиме дар тақвияти ҳамкориҳои марзии Тоҷикистону Афғонистон маҳсуб мегарданд.

Омӯзиши марзбонон

СБМ Тоҷикистон таҷрибаи ғании ёрӣ ба Нерӯҳои марзбонии Тоҷикистонро дар заминаи омӯзиши марзбонон дорад. Марказҳои омӯзиши марзбонон дар Душанбе, Хоруғ ва Панҷ, ки феълан, барои омӯзиши марзбонони нав истифода мешаванд, аз ҷониби СБМ бунёд ва бо назардошти ҳамаи ниёзҳо, аз ҷумла, синфхонаҳои омӯзишӣ, утоқҳои IT, китобхона ва толорҳои хоб тарҳрезӣ шудаанд.

Аз соли 2006 ба ин сӯ, СБМ сатҳи омодагии мардону занони марзбони тоҷикро баланд мебардорад. СБМ барномаи омӯзишии “Марз ва назорати муҳоҷират”-ро иборат аз шаш дастур таҳия кард, ки дар давраҳои омӯзишии семоҳа барои марзбонони нав аз он истифода мешавад. Дар соли 2009 СБМ бо назардошти он ки мудирияти марзии самаранок бо густариши дастгирӣ ва ҳамкории фаромарзӣ ба вуҷуд меояд, лоиҳаеро ҷиҳати таъмини омӯзиши муштараки масъулини сохторҳои марзбонии Тоҷикистону Афғонистон оғоз намуд. Ҳамчунин, сар аз соли 2015 аз шеваи омӯзиши фаромарзие барои занони марзбони тоҷику афғон кор гирифта мешавад, ки барояшон фазои арзишмандеро ҷиҳати баррасии чолишҳои муштарак ва роҳҳои бартараф кардани онҳоро ба вуҷуд овардааст.

Дарсҳои амалӣ барои гуруҳи 20-нафараи марзбонони зан аз Афғонистон ва Тоҷикистон дар давраи омӯзишӣ дар шаҳри Душанбе

Барномаи вижаи омӯзишӣ дар мавзӯъи “Мудирияти башардӯстонаи марз” барои нерӯҳои марзбонии Тоҷикистон низ таҳия гардид, ки вориди бастаи омӯзишии нерӯҳои марзбонӣ шуда, алъон зимни омӯзишҳои миллию байналмилалӣ аз он васеъ истифода мешавад. Феълан, мавзӯъи гендер дар нерӯҳои марзбонии Тоҷикистон низ мавриди таваҷҷуҳ буда, таҳияи барномаи дигари омӯзишии махсус барои занони марзбони тоҷику афғон натиҷаи он мебошад. Ин барнома аз мавзӯъҳои вобаста ба гендер ва омодасозии маводи ташвиқотии мунъакисгари муҳиммияти ҷойгоҳи зан дар сафи нерӯҳои марзбонӣ иборат аст.

Пойдорсозии маҳаллаҳо ва ҳолатҳои изтирорӣ

Вокуниши изтирорӣ

Тоҷикистон як кишвари кӯҳӣ буда, дар баробари офатҳои табиие чун зилзила, ярч, обхезӣ ва тарма осебпазир мебошад. Бо сабаби ҷойгиршавии ҷуғрофиёӣ, омодагӣ ва вокуниш ба ҳолатҳои изтирорӣ чолишпазир мебошад ва офатҳои табиӣ зуд-зуд ба манотиқи баланди кӯҳӣ ва рустоҳои дурдаст зарар мерасонанд. Офатҳои табиӣ ба маҳаллаҳо таъсири харобовар мерасонанд: Ҷони инсонҳоро мерабоянд, манзилҳо ва зерсохторҳоро тахриб мекунанд, ва зиндагиро мушкил месозанд.

СБМ бо барномаҳои ёрирасони башардӯстонаи худ ба Тоҷикистон дар замони ҷанги шаҳрвандӣ омад. Интиқол ва ёрӣ дар ҳамгироии муҷаддади оворагони дохилӣ, фирориён, ва ҷангиёни собиқ ба ҳаёти маъмулӣ аз ҷумлаи вазифаҳои асосӣ дар он замон буд. СБМ дар Тоҷикистон дар ин самт дар соли 2001 низ, пас аз сар задани буҳрони паноҳандаҳои афғон дар ҷануби Тоҷикистон ба дунболи шикасти ҳукумати Толибон фаъол буд.

Имрӯз, фаъолияти СБМ дар самти омодагӣ ва вокуниши изтирорӣ ба тақвияти тавоноӣ, ҳамоҳангӣ ва расонидани ёрӣ равона гардидааст. СБМ барои Кумитаи ҳолатҳои фавқулода ва мудофиаи шаҳрвандӣ (КҲФ) дар шаҳри Душанбе Маркази амалиёти изтирориро бо ҳадафи тақвияти фаъолсозии механизмҳои ҳамоҳангии вокуниш ба офатҳои табиӣ бунёд кардааст.

Ҳамчунин, СБМ дар ҳамраисӣ бо КҲФ масъули бахши Ҳамоҳангӣ ва мудирияти паноҳгоҳ (CCCM) дар Тоҷикистон мебошад. Дар ин замина, СБМ масъули ҳамоҳангии барномарезӣ ва вокуниши CCCM дар кишвар мебошад. Дар ҳолатҳои изтирорӣ СБМ маъмуриятҳои техникӣ ва масоили дигари марбут ба паноҳгоҳҳо барои мардуми бесарпаноҳро ҳамоҳанг мекунад.

Ҳангоми зилзилаҳои қаблӣ дар Тоҷикистон, СБМ, ҳамчунин, масъулиятҳои дарёфти паногоҳ, кумак ҷиҳати фароҳам овардани шароити зимистонгузаронӣ барои мардуми офатзада, ва муҷаҳҳазгардонии паноҳгоҳҳоро ба зимма дошт.

Пойдорсозии маҳаллаҳо

Фаъолияти СБМ дар самти пойдорсозии маҳаллаҳо бо шеваҳои мухталиф ба таҳкими ягонагӣ ва бунёди субот дар маҳаллаҳое равона шудааст, ки зери асароти манфии сатҳи баланди бозгашти муҳоҷирон, ҷиноятҳои фаромарзӣ ва офатҳои табиӣ қарор гирифтаанд. Тоҷикистон дар давраи гузаришии пасошӯравӣ ва баъд аз низоъ қарор гирифта буд, ки боиси норизоиятҳо дар ҷомеа ва нокомиҳои иқтисодӣ, ки таъсираш ҳанӯзам дида мешавад, гардида буд.

Ҳудуди як миллион шаҳрванди Тоҷикистон барои муҳоҷирати корӣ ба хориҷи кишвар, бахусус Федератсияи Русия мераванд. Набуди имкониятҳои корӣ, махсусан, дар деҳот, мардуми бисёре, аксаран мардонро водор мекунад, то барои рӯзгузаронӣ ба берун сафар кунанд. Набудани мардон дар деҳот ба бофти иҷтимоии Тоҷикистон таъсири ҷиддӣ расонд ва бозгашти муҳоҷирони корие, ки вурудашон ба Русия мамнӯъ шуд, ин падидаро мураккабтар гардонид. Раванди мамнӯъ-ул-вуруд шудани муҳоҷирони кории тоҷикистонӣ ба Русия аз соли 2013 ба ин сӯ идома дорад. Бозори кори Тоҷикистон наметавонад теъдоди зиёди муҳоҷиронеро, ки ба ҷомеаи аллакай гирифтори мушкил бармегарданд, фаро бигирад.

Навоҳии сарҳадӣ дар марз бо Афғонистон аз бозгашти муҳоҷирони ихроҷшуда бештар зарар дида, ҳамчунин, вазъи ноустувори Афғонистон низ ба ин минтақаҳо таъсир мерасонад. Ин мушкилот, аз ҷумла, аз қочоқи маводи мухаддир ва хушунати вобаста ба он, одамрабоӣ ва дигар ҷиноёти фаромарзӣ иборат аст. Ин вазъ ба муносиботи фаромарзӣ ва якдилии маҳаллаҳо таъсири манфӣ мерасонад.

Манбаъи даромад ва зиндагӣ

Эҷоди воситаҳои алтернативии дарёфти манбаъи даромад ва рӯзгор бахши муҳимми фаъолият ва таваҷҷуҳи СБМ дар самти пойдорсозии маҳаллаҳо дар Тоҷикистон мебошад. Ин фаъолиятҳо бо ҳадафи ҳамгироии дубораи муҳоҷирони бозгаштае, ки ихроҷ шудаанд, фароҳамории имкониятҳо барои ҷавонон ва ёрӣ ба оилаҳои танҳои муҳоҷироне, ки саробонашон зан аст, роҳандозӣ гардидааст.

СБМ барои сокинони навоҳии наздимарзии вилоятҳои Хатлону ВМКБ бурсияҳои соҳибкорӣ ҷудо менамояд. Бисёре аз идеяҳои тиҷоратие, ки аз ҷониби СБМ пуштибонӣ меёбанд, ба тиҷорати фаромарзӣ марбут буда, боиси таҳрики тиҷорат ва барқарории равобит миёни ҷомеаҳои Тоҷикистону Афғонистон мешаванд ва ҳамчунин, зуҳуротеро, чун қочоқи мавод аз байн мебаранд. Тиҷоратҳои роиҷе, ки барои пиёда кардани он СБМ мусоидат кардааст, аз ин навъҳо иборатанд: Чорводорӣ, коргоҳҳои хайётӣ, қолибофӣ, консервонидани ғизо, занбӯрпарварӣ, дуредгарӣ, кафшергарӣ, ҳамлу нақли бор ва таъмири мошин. Аз соли 2015 инҷониб СБМ барои оғози 210 тиҷорат бурсия ихтисос додааст.

СБМ дар ҳамкорӣ бо Маркази омӯзиши бузургсолони Тоҷикистон (ниҳоди зертобеи Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолӣ) барои беш аз 800 нафар давраҳои омӯзиши касб баргузор кардааст. Ширкатдорони ин давраҳои омӯзишӣ умдатан муҳоҷирон, ҷавонон ва занони танҳои сарвари оила буданд. Хатмкунандагони давраҳои омӯзишӣ гувоҳномаҳои расмии Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолиро дарёфт карданд. Ин давраҳои омӯзишӣ сатҳи истихдоми аъзои осебпазири ҷомеаро боло бурд. Муаррифии донишҳои нав ба ҷомеаи гирифтори чолишҳои гуногун таъсири мусбат мерасонад ва ҷомеаро пойдортар месозад. Давраҳои омӯзишӣ аз омӯзиши касбҳои моҳипарварӣ, нассоҷӣ, фанновариҳои навин, кафшергарӣ, занбӯрпарварӣ, нонпазӣ ва ҳисобдорӣ иборат буд.

Дар чаҳорчӯбаи ин барномаҳо, СБМ ба сокинони минтақаҳои дурдасти Афғонистон дар марз бо Тоҷикистон бо истифода аз коршиносони тоҷик дуредгарӣ, ҳунарҳои дастӣ, нонпазӣ, ва кафшергариро меомӯзонад. СБМ барои ҳамкориҳои бештари фаромарзӣ дар ростои дарёфти манбаъи даромад донишҷӯёни афғонро аз минтақаҳои марзӣ ба коллеҷҳои Тоҷикистон ҷиҳати омӯзиши электрикиву сантехникӣ меорад.

Зерсохтори ҷамъиятӣ

Сар аз соли 2015, СБМ 21 лоиҳаи марбут ба зерсохторҳои ҷамъиятиро дар Бадахшону Хатлон татбиқ кард. Ин зерсохторҳо ба беш аз 20 000 нафар хидмат мерасонанд. Лоиҳаҳои зерсохторҳои иҷтимоӣ ба беҳтар шудани вазъи иҷтимоӣ-иқтисодӣ дар маҳаллаҳои осебпазирии наздимарзӣ мусоидат мекунанд ва ҳамчунин, чун манбаъи муҳими истихдом хидмат менамоянд.

Тасмими он ки кадом навъи зерсохтор бояд бунёд гардад, аз ҷониби худи мардуми маҳаллӣ дар ҳамкорӣ бо ниҳодҳои маҳаллии давлатӣ ва СБМ гирифта мешавад. То имрӯз, СБМ ин зерсохторҳоро таҷдид ва ё бунёд кардааст: Бозорҳо, анборҳои сарди захирасозӣ, системаҳои таъмини барқ, мактабҳо, каналҳои обёрӣ, системаҳои таъмини оби нӯшокӣ, бунгоҳҳои ёрии аввал, ҳоҷатхонаҳо ва мустаҳкам гардонидани соҳилҳо.

Иттиҳоди ҷомеа ва ҳамкориҳои фаромарзӣ

СБМ бо таҳкими манобеи даромади фаромарзӣ, муколама миёни ҷомеаҳои наздимарзии Тоҷикистону Афғонистонро роҳандозӣ кардааст. Ин натиҷа бо мубодилаи гурӯҳҳои ҷомеаи шаҳрвандӣ ва сарварони маҳаллаҳо ҷиҳати баррасии масоили мураккаб ва дарёфти роҳҳалҳои муштарак барои рафъи мушкилоти ҳаёт дар марз ба даст омад.

Дар мубодилаҳои фарҳангии фаромарзӣ бо иштироки санъаткорони тоҷику афғон беш аз 600 нафар ширкат кардаанд. СБМ бо бунёди 16 майдони волейболбозӣ дар рустоҳои дастнораси марзии Афғонистон, ки мизбони мусобиқоти фаромарзӣ низ буданд, мубодилоти варзиширо низ роҳандозӣ кардааст. Ин рӯйдодҳо барои эҷоди эътимод ва муносиботи созандаи ҳарду тараф муҳиманд.

 Қолибофони тоҷику афғон

Бозии волейбол миёни ҷавонони тоҷику афғон дар майдони варзишие, ки СБМ бунёд кардааст

Муқовимат ба савдои одамон

Муқовимат ба савдои одамон бахши муҳимми вазифаи СБМ дар ҷаҳон ва ҳамчунин, дар Тоҷикистон мебошад. СБМ ба Ҳукумати Тоҷикистон дар таҳияи механизмҳои нави ҳуқуқӣ ва беҳтар кардани қонунгузориҳои марбута мусоидат мекунад, то расонидани ёрӣ ба қурбониёни савдои одамон ва ҷазо додани одамфурӯшон осонтар гардад. Ёриҳои СБМ, ҳамчунин, аз баланд бардоштани сатҳи огаҳии аҳолӣ, махсусан, қишрҳои осебпазири ҷомеа доир ба ҳуқуқашон ва хатарҳои савдои одамон иборат аст.

Тақрибан як миллион шаҳрванди Тоҷикистон, то ки оилаҳояшонро нигоҳубин намоянд, дар хориҷа кору зиндагӣ мекунанд. Ин муҳоҷирони кории тоҷик, ки баъзан забон ва қонунгузории кишвари мизбон ва ҳуқуқи худашонро ба қадри кофӣ намедонанд, ба хатари истисмори корӣ рӯбарӯ мегарданд. Иловатан, дар дохили худи кишвар, занони осебпазир, махсусан, аз оилаҳои муҳоҷирони корӣ метавонанд ба доми фиреби одамфурӯшон гирифтор шуда, дар хориҷи кишвар ё шаҳрҳои дохилӣ бо ҳадафи истисмори шаҳвонӣ ва ё ҳамчун ғуломи хонагӣ истифода шаванд.

Намоишномаҳои театрӣ дар мавзӯъи савдои одамон. Шаҳри Қурғонтеппа, 20-уми майи соли 2016. Аксбардор: Абдулфаттоҳ Шафиев

Агар возеҳтар бигӯем, бино бар гузориши солонаи Ҳукумати Иёлоти Муттаҳидаи Амрико доир ба савдои саросарии одамон дар соли 2016, шаҳрвандони Тоҷикистонро дар Русия, Имороти Муттаҳидаи Араб ва ба миқдори камтар дар ҷумҳуриҳои ҳамсояи Осиёи Марказӣ ба корҳои кишоварзӣ ва сохтмон маҷбур мекунанд. Занону кӯдакони тоҷикистониро дар Имороти Муттаҳидаи Араб ва Русия ва ҳамчунин, дар Арабистони Саудӣ, Қазоқистон, Афғонистон, ва дар дохили худи кишвар мавриди истисмори шаҳвонӣ қарор медиҳанд. Баъзе ҳодисаҳои фурӯши калонсолон низ, мутаассифона, мушоҳида шудааст.

Аз соли 2003 ба ин сӯ, СБМ Тоҷикистон дар самти муқовимат ба савдои одамон 13 лоиҳаи миллӣ ва 5 лоиҳаи минтақавӣ амалӣ кардааст. Донорҳои анъанавии СБМ дар самти муқовимат ба савдои одамон дар Тоҷикистон USAID, INL (Дафтари фаъолиятҳои байнулмилалӣ дар самти маводи мухаддир ва иҷрои қонунҳои Ҳукумати ИМА) ва Вазорати корҳои хориҷии Норвегия мебошанд. Дар давоми ин ҳама солҳои фаъолият СБМ Тоҷикистон тақрибан ба 700 қурбонии савдои одамон ёрӣ додааст. Ин ёриҳо аз мусоидат дар бозгашти ихтиёрӣ ва амн ба ватан, зисти муваққатӣ дар паноҳгоҳ, кумакҳои ҳуқуқӣ, равонӣ, ва тиббӣ, давраҳои омӯзишӣ ва оғози тиҷорати хурд иборат мебошанд.

Ярмаркаи ҷойҳои холии кор барои муҳоҷирони бозгашта ва қишрҳои осебпазири ҷомеа. Ноҳияи Бохтар, 11-уми майи соли 2017

Ҷиҳати эҷоди фазои амни зиндагӣ барои баъзе аз қурбониёни савдои одамон СБМ дар шаҳрҳои Душанбе ва Хуҷанд паноҳгоҳҳои вижа сохтааст. Илова ба имконии зист дар шароити хуби зиндагӣ, қурбониёни савдои одамон аз ёриҳои коршиносонаи ҳуқуқӣ, тиббӣ ва равонӣ баҳра мебаранд. Дар соли 2013 идораи умури ин паноҳгоҳҳо ба созмонҳои иҷтимоии ҳамкори маҳаллӣ – “Фемида” дар Душанбе ва “Зан ва ҷомеа” дар Хуҷанд вогузошта шуд.

Давраи омӯзишӣ барои журналистон. Душанбе, 11-уми июли соли 2016. Аксбардор: Абдулфаттоҳ Шафиев

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи муқовимат ба савдои одамон ва расонидани кӯмак ба қурбониёни савдои одамон” бо ёрии фаннии СБМ таҳия гардида, дар соли 2014 қабул шуд, ки дастоварди муҳимме дониста мешавад. Қабл аз он, қадами муҳимми дигар дар самти муқовимат ба савдои одамон бо таъсиси Комиссияи байниидоравии муқовимат ба савдои одамон гузошта шуда буд. Баъдан, Ҳукумати Тоҷикистон Механизми бозравонии миллиро қабул кард, ки дар самти муайянсозии қурбониёни савдои одамон ва расонидани ёрии лозима ба онҳо санади муҳимме маҳсуб мегардад. Ин механизм масъулияту уҳдадориҳои ниҳодҳои гуногуни давлатиро дар самти ҳимояи қурбониёни савдои одамон муайян месозад. Ин санад гувоҳи масъулиятпазирии ҳукумат дар муқовимати мудавом ба савдои одамон мебошад.

Давраи омӯзишӣ барои кормандони консулгариву сафоратҳои Тоҷикистон. Душанбе, 1-уми июни соли 2016. Аксбардор: Абдулфаттоҳ Шафиев

Ҳамчунин, фаъолияти шарикони СБМ Тоҷикистон аз миёни созмонҳои иҷтимоӣ дар самти муқовимат ба савдои одамон муҳим аст. То ки фаъолиятҳояшон муассиртар бошад, баъзе аз ин созмонҳои иҷтимоӣ дар зери чатри як шабакаи зидди траффик гирд омадаанд. Ин шабакаи созмонҳои иҷтимоӣ арзиши баланд дорад, чун ҳамкориву ҳузури бевоситаашон дар ҷамъият дастрасӣ ба қишрҳои осебпазири ҷомеа ва баланд бардоштани сатҳи огаҳии аҳолӣ доир ба хатари савдои одамон, ҳамчунин, муайян кардани қурбониён ва ироаи ёрии мустақим ба онҳоро осон мегардонад.

Драган Алексоскӣ, раҳбари Намояндагии СБМ дар Тоҷикистон (аз чап) ва Саноат Солиева, раҳбари шабакаи созмонҳои иҷтимоии зидди савдои одамон мавсум ба “Умед” ва мудири созмони иҷтимоии “Фемида” (аз рост) санади ҳамкориро имзо мекунанд. Душанбе, 21-уми декабри соли 2016. Аксбардор: Абдулфаттоҳ Шафиев

Мутаассифона, савдои одамон мушкили ҷиддии ҷаҳон, аз ҷумла, Тоҷикистон боқӣ мемонад. Дар ҳамкории наздик бо ҷомеаи шаҳрвандии Тоҷикистон, донорҳо, Ҳукумати Тоҷикистон ва ниҳодҳои марбутаи дигар, СБМ Тоҷикистон фаъолияти худро дар ин самт идома медиҳад, то дар наҷоти қурбониён аз ин чоҳ саҳми худро бигзорад.

Муҳоҷирати корӣ

Бештар аз ду даҳа аст, ки шаҳрвандони зиёди Тоҷикистон барои муҳоҷирати корӣ ба хориҷи кишвар сафар мекунанд. Аксарияти кулли муҳоҷирони кории тоҷик дар Федератсияи Русия кор ва зиндагӣ мекунанд. Муҳоҷират, ба ҳайси як падидаи иҷтимоӣ, на танҳо ба ҳаёти муҳоҷирон ва аҳли хонадони онҳо, ки аз ҳисоби фарзанд ё шавҳари муҳоҷирашон рӯз мегузаронанд, таъсири чашмрас мерасонад, балки ба тамоми ҷомеа ва иқтисоди кишвар низ асар мегузорад.

Қаблан, шумораи муҳоҷирони кории тоҷик дар хориҷа ба даҳяки аҳолӣ наздик шуда буд, вале ҳодисаҳои ахир бозгӯ аз коҳиши шумораи шаҳрвандонест, ки кишварро ба хотири кор тарк мегӯянд. Буҳрони иқтисодӣ дар Русия ва ташдиди қонунгузориҳои марбут ба муҳоҷират дар кишвари мизбон шумораи муҳоҷирони тоҷикро дар Русия аз 800 000 дар соли 2013 то ба 520 000 дар соли 2016 кам кард. Дар ҳамин ҳол, шумораи шаҳрвандони тоҷик, ки вуруд барояшон ба Русия бо сабабҳои гуногун мамнӯъ мешавад, афзоиш меёбад. Дар охири соли 2016 ин рақам тақрибан 260 000 нафарро ташкил медод, ки онҳоро барои аз се то панҷ сол аз вуруд ба Русия манъ кардаанд.

СБМ Тоҷикистон бино бар вазифааш ва дар мутобиқат бо афзалиятҳои миллии Тоҷикистону уҳдадориҳои байнулмилалияш ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар танзими масоили муҳоҷирати корӣ, аз ҷумла, тарҳрезии сиёсат, тақвияти тавоноӣ, пажӯҳишҳо ва иқдомҳои дигари марбут ба баланд бардоштани сатҳи манфиат аз муҳоҷират мусоидат менамояд.

Дар панҷ соли ахир, СБМ Тоҷикистон як силсила лоиҳаҳоро бо ҳадафи посух ба чолишҳои муҳоҷирати номуназзам ва ҳамчунин, ба хотири ёрӣ ба муҳоҷирони корӣ ва аҳли хонадони онҳо дар ҳалли ҷанбаъҳои манфии муҳоҷират роҳандозӣ кардааст.

Муҳоҷират ва диаспораҳои тоҷик

СБМ талошҳои Ҳукумати Тоҷикистон дар заминаи ҷалби диаспораҳои тоҷики муқими Русия ба рушди кишварро пуштибонӣ менамояд. Дар таҳияи Муҳтаво ва Нақшаи фаъолият доир ба ҷалби диаспораҳои тоҷик ба рушди Тоҷикистон барои солҳои 2015-2020 ёрии фаннӣ расонида шуд. Ин ёриҳо дар шакли фароҳам овардани имкони табодули таҷриба бо минтақаҳои дигар, баргузории давраҳои омӯзишӣ доир ба ҷалби амалии диаспораҳо ба равандҳои рушд, муайянсозии диаспораҳои тоҷик ва фаъолиятҳои дигари марбут ба бунёди муносиботи наздик миёни ҳукумат ва диаспораҳо расонида шудааст.

Ҷиҳати баланд бардоштани сатҳи огаҳии шаҳрвандони тоҷик доир ба муҳоҷирати амн, СБМ иқдомҳои азими маърифатӣ ва машваратҳои сайёр доир ба паҳлуҳои гуногуни муҳоҷират баргузор менамояд, ки то ҳол бештар аз 100 000 нафар, ки 30 дарсадашон занонанд, бо ин маъракаҳо фаро гирифта шудаанд. Иловатан, барномаҳои радиоӣ ва телевизионӣ, ки бо ёрии СБМ таҳия мегарданд, ба бештар аз ду миллион нафар доир ба ҷанбаъҳои ҳуқуқии муҳоҷират маълумот медиҳанд.

Муҳоҷират ва оилаҳои танҳо

Занону кӯдаконе, ки аз ҷониби сарвари муҳоҷиршудаи хона танҳо гузошта шудаанд, дар муқоиса бо оилаҳои дигар осебпазиртаранд. Барои беҳтар гардонидани вазъ таваҷҷуҳ ба таъсироти манфии иҷтимоии муҳоҷирати корӣ муҳим аст. Аз ин рӯ, тавонмандсозии занони танҳомонда ва тақвияти хидматрасониҳои ҳимоятӣ аз ин занону кӯдакони онҳо муҳим мебошад. СБМ ба ин оилаҳо ёриҳои ҳуқуқӣ ва равонии ройгон расонидааст.

Ахиран, СБМ ба оқибатҳои манфии муҳоҷират ба сатҳи таълиму донишандӯзии кӯдакони муҳоҷирон низ таваҷҷуҳи худро равона кардааст. Ин талошҳо бо ҳадафи баланд бардоштани сатҳи огаҳии шарикони ҳукумативу ғайриҳукуматӣ ва ҷомеа доир ба хатарҳои дур мондани фарзандони муҳоҷирон аз таҳсил рӯидаст гирифта шуданд. Ин масъала тавассути давраҳои омӯзишӣ ва мизи гирдҳо, барномаҳои радиоӣ ва телевизионӣ, ва баргаҳои иттилоотӣ баррасӣ мешавад.

Муҳоҷират ва тандурустӣ

Фаъолияти СБМ Тоҷикистон дар самти муҳоҷират ва тандурустӣ ба панҷ вазифаи стратегии бо ҳам пайванд таваҷҷуҳ мекунад, то риояи ҳаққи муҳоҷирон ба саломатӣ дар тамоми давраи муҳоҷират таъмин гардад. Ин вазифаҳо чунинанд: Пешбурд ва таблиғ, таҳияи сиёсати тандурустӣ, расонидани хидматрасониҳои тиббӣ, тақвияти тавоноӣ, ва пажӯҳишу рушд. СБМ ҳадаф дорад, то сиёсатҳо ва барномаҳову хадамоти ҷилавгириву табобатиеро дастгирӣ намояд, ки барои муҳоҷирони осебпазир ва аҳолии кӯчбаста манфиатбору қобили пазириш бошад ва ба талаботи вижаи ҳукумати Тоҷикистон посух бигӯяд.

Чорабинии иттилоотӣ бахшда ба Рӯзи ҷаҳонии мубориза бар зидди сил дар вилояти Хатлон

Дар даҳсолаи гузашта СБМ Тоҷикистон лоиҳаҳои гуногуни марбут ба тандурустии муҳоҷиронро амалӣ кардааст. Бахши аъзами фаъолият дар ин самт ба тақвияти тавоноии мутахассисони муассисаҳои тандурустиву муҳоҷират ва созмонҳои иҷтимоӣ равона шуда буд. Ҳадаф аз ин фаъолиятҳо пешбурд ва таблиғи рафтори аз нигоҳи тиббӣ солим дар миёни муҳоҷирон, таҳияи маводи иттилоотӣ, ва тақвияти корбурд аз равиши чандсоҳаӣ ҷиҳати ҷилавгирӣ аз инфексияҳои тариқи шаҳвонӣ гузаранда, ВИЧ ва сил мебошад. Дар ҳамкорӣ бо пажӯҳишгоҳҳои миллӣ ва хориҷӣ як тадқиқот дар мавзӯъи дониш, муносибат ва таҷрибаҳои муҳоҷирон дар иртибот ба ин маризиҳо низ гузаронида шуда буд.

СБМ ҳаққи муҳоҷирон ба табобати қобили қабул ва дастрасии онҳо ба хидматрасониҳои тиббиро таблиғ менамояд. Ин талошҳо ҳам барои муҳоҷирони хориҷие, ки дар Тоҷикистон кор мекунанд, ва ҳам шаҳрвандони Тоҷикистон, ки дар хориҷи кишвар кор мекунанд, рӯидаст гирифта шудаанд. Равишҳои наве ҷиҳати расидан ба ин ҳадаф, ки аввалин бор аз онҳо СБМ Тоҷикистон кор гирифтааст, ба барномаҳои давлатии тандурустӣ роҳ ёфтаанд.

Пешгирӣ аз бемории сил дар миёни муҳоҷирон - мавзӯъи суҳбати диаспораи тоҷик бо мақомоти тандурустии Тоҷикистон

СБМ дар сатҳи маҳаллаҳо дар Тоҷикистон кори зиёде ба сомон расонидааст ва бо назардошти ин таҷриба, СБМ ба таҳияи стратегияҳои минтақавӣ доир ба ҳамкориҳои фаромарзӣ барои беҳдошти саломатии муҳоҷирон низ ҷалб шудааст. Дар ин чаҳорчӯба, СБМ дар фаъолияти гуруҳи кории техникии таҳияи созишнома доир ба назорат ва табобати фаромарзии сил дар миёни муҳоҷирон ва хонаводаҳои онҳо миёни Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҷумҳурии Қазоқистон саҳми худро гузоштааст. Фаъолиятҳои минтақавии мо, ҳамчунин, пешбурди сиёсатҳову ҳамкориҳои фаромарзиро миёни Тоҷикистону Афғонистон ва Тоҷикистону Русия, ки мизбони асосии муҳоҷирони кории тоҷик аст, фаро мегирад.

Таълими назорати бемории сил ба фаъолони маҳаллаҳо дар шаҳри Кӯлоб

Феълан, қисмати аъзами фаъолиятҳои СБМ Тоҷикистон дар самти тандурустӣ ба беҳтар гардонидани дастрасии муҳоҷирон ба ташхиси сил ва табобати он равона шудааст. Бар пояи натиҷаҳои баҳогузории вазъ доир ба дастрасии муҳоҷирон ба хадамоти марбут ба сил ва ВИЧ, барои посух ба мушкилоти вуҷуддошта як қатор иқдомҳо амалӣ гардиданд. Аз ҷумла, дар миёни муҳоҷирон дар чаҳор ноҳияи ҳадафии вилояти Хатлон (Балҷувон, Данғара, Фархор, Темурмалик) корҳо гузаронида шуд, муколама миёни вазоратҳои тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии Тоҷикистону Русия ҷиҳати назорати фаромарзии сил роҳандозӣ гардид, ва ҳамкорӣ миёни Тоҷикистону Афғонистон тақвият дода шуд. Таҳияи маводи иттилоотӣ доир ба сил як намунаи талошҳои муштараки байнулмилалӣ ба нафъи муҳоҷирон ва ҷомеаҳои мизбони онҳо мебошад.

Маскунсозии муҷаддад

Созмони Байналмилалии Муҳоҷират бо ҳадафи ёрӣ ба одамон барои бозгашт ба шаҳрҳояшон ва кишварҳояшон пас аз Ҷанги Дувуми Ҷаҳонӣ таъсис ёфтааст. Яке аз вазифаҳои решаии СБМ маскунсозии муҷадад ва интиқоли одамон аз сарҳадҳо мебошад. СБМ дар фаъолиятҳояш дар Тоҷикистон низ ин вазифаро иҷро кардааст.

Корвони СБМ ҳомили фирориёни дохилии ҷанги шаҳрвандӣ дар роҳ аз Хоруғ ба Душанбе,соли 1995

Дар замони ҷанги шаҳрвандии солҳои 1992-1997 ва пас аз он, СБМ Тоҷикистон ба Ҳукумати Тоҷикистон дар бозгардонии бештар аз 85 000 гурезаи тоҷик аз Афғонистон ва кишварҳои дигари ҳамсоя кумак кард ва ҳамчунин, бозгашти 65 000 гурезаи дохилиро ба маҳаллаҳояшон роҳбаладӣ намуд. Иловатан, дар ҳамкорӣ бо Комиссариати Олии Созмони Милали Муттаҳид дар умури паноҳандагон (UNHCR), СБМ ба бозгашти бештар аз 15 000 шаҳрванди Афғонистон аз Тоҷикистон ба ватанашон мусоидат намуда, зиёда аз 6 000 фирории афғонро ба кишварҳои савум, ба монанди Канада, Иёлоти Муттаҳидаи Амрико, ва кишварҳои аврупоӣ интиқол дода, маскун намуд.

Сар аз соли 2013, аксарияти онҳое, ки аз кумаки маскунсозии СБМ баҳравар гардиданд, ба Канада кӯч бастанд. Қабл аз сафар ба хонаи навашон дар Канада ва оғози зиндагии нав, СБМ барои онҳо давраҳои омӯзишии серӯзаи ошноӣ бо фарҳанг ва қоидаҳои зист дар макони нав баргузор менамояд. Ин давраҳои омӯзишӣ мавзӯъҳои дастрасӣ ба таҳсил, кор, ва фарҳанги мардуми маҳаллиро фаро гирифта, ҳадаф доранд, то муҳоҷирон осонтар ва роҳаттар ва зудтар ба зиндагии нав мутобиқ гарданд.

Маркази дархост барои раводиди Канада

Ширкати VFS Global Маркази дархост барои раводиди Канадаро дар Тоҷикистон идора менамояд, ки фаъолиятҳои ин Марказ аз ҷониби Созмони байналмилалии муҳоҷират (СБМ) дар Душанбе амалӣ мегардад. Маркази дархост барои раводиди Канада ба Ҳукумати Канада хидматҳои истисноии худро таъмин намуда, дар қабули аризаҳо барои ҳамаи категорияҳои истиқомати муваққатӣ (раводидҳои меҳмонӣ, иҷозатномаҳо барои таҳсил ва кор) ва аризаҳо барои санади сафар аз сокинони доимии Канада, ки муқими Тоҷикистонанд, ваколатдор аст. Барои иттилоъи бештар тафсилотро пахш намоед. Тафсилот